De rol die brood door de eeuwen heen speelt

Brood is niet uit ons bestaan weg te denken. We leven er al eeuwen mee. Voor velen van ons is een dag zonder brood ondenkbaar. En dat was vroeger al zo.

Circa 123 jaar voor Christus

Brood en spelen, de uitgekiende combinatie
Eten en amusement, daar maak je de mensen blij mee. Dat hadden ze in het Romeinse rijk allang door. Als keizer had je maar één wens: zo lang mogelijk op de troon zitten. Dat bereikte je door het volk een beetje rustig en tevreden te houden. Geen makkelijke taak, in het rumoerige Rome waar een volksopstand gemakkelijk ontstond. Dus wat doe je dan? Dan deel je graan uit aan de Romeinen, zodat ze lekker hun eigen broden kunnen bakken. En je organiseert natuurlijk gratis gladiatorengevechten. Voor zulk entertainment heb je een goede bodem in je maag nodig. Heel slim dus dat er aan brood werd gedacht.

Middeleeuwen

Florerende bakkersgilden
In de Middeleeuwen gingen de bakkers zich verenigen in gilden, ze floreerden en genoten veel aanzien. Nochtans bleef brood doorheen de hele Middeleeuwen een luxeproduct, dat vooral bestemd was voor de rijken. De boeren op het platteland aten meestal pap van haver, gerst of boekweit. Voor speciale gelegenheden bakte men zelf brood en vlaaien in een eigen bakoven of in een gemeenschappelijk bakhuis dat bewoners van een gehuchtje met elkaar deelden of het zelfgemaakte deeg werd naar de bakker gebracht om het te laten afbakken. We vinden nu nog sporen terug in het landschap dat het belang van brood en granen in de Middeleeuwen al aantoont: abdijschuren, koren- of graanmarkten in vele steden, graanmolens enz.

1789

Geen brood? Dan eet men toch brioche!
Stel je voor: je werkt hard, betaalt je krom aan belastingen en spendeert de helft van je loon aan het kopen van een brood. De helft! Tegelijkertijd zie je dat de koning en zijn vrouw het er goed van nemen in de vele paleizen die ze bezitten. Koningin Marie Antoinette zag het probleem niet zo en het interesseerde haar ook niet. “Heeft het volk geen brood? Dan eet men toch brioche!”, schijnt ze gezegd te hebben. Met deze woorden ontketende ze de Franse revolutie, waarbij op 14 juli 1789 de Bastille in Parijs werd bestormd. Toevallig genoeg was dat net op het moment dat de graanprijzen weer een beetje daalden, nadat er enorme hongersnood had geheerst. Met een boterham op heb je nou eenmaal meer energie om de Bastille te bestormen dan met een lege maag.

1914-18

Paardenbrood en oorlogskoekjes
Ook tijdens de wereldoorlogen is brood van groot belang, zowel voor de burgers als voor de troepen. Het was echter een hele krachttoer om de soldaten dagelijks van brood te voorzien dat niet te droog, te nat of te vers was. Het brood werd ter plaatse gevonden bij de bakkers en dan zorgde het transport voor de nodige kopzorgen. Of het werd gemaakt in ambulante en ontmantelbare ovens die dan weer logistiek voor de nodige problemen zorgden. Simpel was het nooit. De grondstoffen waren ook schaars omdat de bezetters de voorraden opeiste en tarwe was bijvoorbeeld met periodes niet beschikbaar of te duur, zeker voor de stedelijke bevolking. Daarom gebruikten bakkers meel afkomstig van allerlei graansoorten, bv. de ‘Amerikaanse’ granen(soorten) zoals grits en cérealine, maar ook minderwaardige granen zoals haver en maïs die voordien enkel dienden als veevoeder. Vandaar dat het brood in de volksmond ook wel ‘paardenbrood’ genoemd werd. Om voor kinderen voor voldoende energie te zorgen maakten de lokale bakkers van Meise “oorlogskoekjes”, gemaakt van roggebloem en honing.  

1960

Nog meer smaken
Met de komst van de gastarbeiders naar België en het toenemende toerisme kwamen we in contact met verschillende soorten brood. Denk maar aan het Turkse platbrood, het Franse stokbrood, de New Yorkse bagel, het Indische Naan-brood. Er wordt met brood ontbeten, geluncht en pittig brood kan ook prima als aperitiefhapje. Wat dacht je van een Italiaanse ‘focaccia’ of de Franse tegenhanger ‘fougasse’, waarbij olijfolie, wat zuiderse groenten, olijven of spekjes aan het deeg worden toegevoegd. Meer hoeft het niet te zijn om te genieten!

Nu

Keuze te over
Desembrood, speltbrood, glutenvrij-brood, en nog zoveel andere soorten en variaties dat het er gewoonweg teveel zijn om op te noemen. De creativiteit van onze bakkers lijkt nog lang niet uitgeblust en iedereen kan dan ook wel zijn of haar gading vinden in het ruime assortiment aan broden. Of misschien ga je liever zelf aan de slag met de vele graan- en bloemsoorten die Europa te bieden heeft? Laat het vooral smaken!