Voedselallergie

Mensen met een voedselallergie reageren altijd op (sporen van) het eiwitonderdeel van het voedingsmiddel in kwestie, het allergeen. Het afweersysteem herkent het eiwit niet en gaat er antistoffen tegen maken. Voorbeelden van voedselallergie zijn tarwe-, noten-, pinda-, sesam- en melk(eiwit)allergie.

Mensen met dergelijke allergieën reageren soms zeer acuut en heftig op zelfs het kleinste spoortje van het voedingseiwit waarvoor zij allergisch zijn. Voor mensen zonder voedselallergie zijn allergenen absoluut veilige en gezonde ingrediënten.

Tarweallergie 

Bij een tarweallergie reageert het lichaam op een eiwit dat alleen aanwezig is in tarwe of in granen die familie zijn van tarwe (spelt en khorasantarwe). Khorasantarwe lijkt in dat geval minder allergeen dan tarwe, maar wetenschappelijk bewijs daarvoor is er niet. Mensen met een tarweallergie kunnen wel andere graansoorten (rogge, gerst en haver zonder verontreiniging met tarwe) consumeren.

Er treedt een directe reactie van het afweersysteem op, met benauwdheid, diarree, braken, buikpijn en huiduitslag als mogelijke gevolgen. In zeer ernstige gevallen kunnen mensen in shock raken en zelfs overlijden als gevolg van de inname van (een spoortje) tarwe.

Koemelkallergie

Bij een koemelkallergie is er sprake van een allergie tegen koemelkeiwit. Die komt het meest voor bij zuigelingen en verdwijnt bij sommige kinderen als ze ouder worden. De behandeling bestaat uit een koemelkeiwitvrij dieet waarbij zuivel zoals melk, boter en kaas moet worden vermeden. Producten waar ingrediënten van koemelk in zitten, kunnen ook klachten geven, afhankelijk van de ernst van de allergie. Voorbeelden daarvan zijn melkbrood, croissants en briochebrood. Bij twijfel kun je de ingrediënten controleren op het etiket of informeren bij de bakker of winkelier.

Notenallergie

Notenallergie komt vrij veel voor en betekent dat er een allergische reactie optreedt bij iemand die noten heeft gegeten of ermee in aanraking kwam. Het afweersysteem reageert dan specifiek op het eiwit dat in een of meerdere soorten noten zit. Dat is al mogelijk bij zeer kleine hoeveelheden nootfragmenten zoals bij kruisbesmetting in een fabriek bij de verwerking van voedsel. Symptomen variëren van zeer ernstige shockreacties tot lichtere klachten zoals zwelling van de keel, astma, netelroos of andere huidirritaties.

In brood worden soms ook noten verwerkt, bijvoorbeeld in rozijnen- of notenbrood. Als er sprake is van een notenallergie moeten bepaalde broodsoorten worden vermeden. Noten zijn een wettelijk erkend allergeen, aanwezigheid moet op de etikettering worden vermeld. Bij onverpakte producten kan de bakker of het verkooppunt meer informatie geven.

Sesamallergie

Sesam valt niet in de voedingscategorie van de noten maar is een op zichzelf staand allergeen. Sesamzaad kan net als noten een veelheid aan reacties veroorzaken, van huid-, luchtweg- of maag-darmklachten tot shockreacties. In veel soorten brood en pistolets wordt sesam gebruikt als versiering en smaakmaker. Bij een sesamallergie moeten deze broodsoorten worden vermeden. Net als noten is sesam een wettelijk erkend allergeen dat op het etiket moet worden vermeld. Bij onverpakte producten kan de bakker of het verkooppunt meer informatie geven.

Pinda-allergie

Pinda’s zijn niet verwant aan de notenfamilie, in tegenstelling tot wat veel mensen denken. Daardoor hebben mensen die overgevoelig zijn voor noten niet automatisch ook klachten na het eten van pinda’s. Wel kunnen de klachten bij een pinda-allergie zeer ernstig zijn, al bij zeer kleine hoeveelheden. Bovendien komt deze allergie vrij veel voor. In brood worden pinda’s weinig tot niet verwerkt. De bakker is wel vrij om de bereidingswijze aan te passen en bijvoorbeeld broodproducten te versieren of op smaak te brengen met pinda’s. Net als noten en sesam is pinda een wettelijk erkend allergeen dat op het etiket moet worden vermeld. Bij een pinda-allergie is het belangrijk goed op te letten en bij twijfel altijd te vragen naar de ingrediënten.

Om een noten-, sesam- of pinda-allergie te voorkomen moeten de volgende producten worden vermeden:

• amandelen, hazelnoten, walnoten, cashewnoten, pecannoten, paranoten, pistachenoten en macadamianoten, alsook producten op basis van deze noten;
• noten gebruikt in distillaten voor sterk alcoholische dranken;
• amandelen en walnoten gebruikt als smaakstof in sterk alcoholische dranken;
• sesamzaad en producten op basis van sesamzaad;
• pinda (aardnoten) en producten op basis van pinda;
• broodsoorten waar bovenstaande producten in verwerkt zijn.

Kippeneiallergie

Bij een kippeneiallergie wordt het kippenei in zijn geheel niet goed verdragen. Het eiwit zit namelijk zowel in het eiwit als in de eidooier. Ook producten waar kippenei in is verwerkt, veroorzaken een allergische reactie. Het lichaam maakt antistoffen tegen de eiwitten in het kippenei, waardoor er een allergische reactie ontstaat. Het eiwit is dan ook het allergeen. De symptomen zijn vergelijkbaar met andere allergieën.

De allergie geldt niet alleen voor een gekookt of gebakken ei maar ook voor producten waar ei als ingrediënt in voorkomt, zoals pannenkoeken, poffertjes, taart en mayonaise. Het kan voorkomen in bepaalde broodsoorten, bijvoorbeeld als broodverbeteraar. Kippenei is ook een wettelijk erkend allergeen en moet op de verpakking worden vermeld. Bij twijfel kan de bakker of het verkooppunt meer informatie geven.

Soja-allergie

Soja (Glycine max) behoort tot de familie van de peulvruchten. Een allergie voor soja wordt veroorzaakt door de eiwitten in de zaden. Ten minste twee soorten van deze opslageiwitten zijn geïdentificeerd als allergenen: viciline en legumine. Soja-allergie komt vaak voor in combinatie met een pinda-allergie.

Sojameel wordt vaak toegevoegd aan brood, gebak en koekjes. Lecithine van sojabonen wordt gebruikt als emulgeermiddel (E322). Sojabonen zijn ook een belangrijke bron van zuivere olie, maar die bevat waarschijnlijk geen grote hoeveelheden van de allergenen.
Bij een soja-allergie moeten broodsoorten met sojameel of E322 worden vermeden.

Lupineallergie

Lupine behoort tot de familie van de peulvruchten (leguminaceae). Er bestaan paarse, witte, roze en gele lupineplanten in wel 450 varianten. Van slechts drie soorten worden de zaden verwerkt in voedsel.

Primaire allergie voor lupine komt weinig voor, maar bij ongeveer 15% van de personen met een pinda-allergie bestaat er een kruisallergie met lupine. De meest voorkomende symptomen zijn huidklachten en zwellingen (meestal in het gezicht en de keel). Geregeld zijn er ook problemen met de luchtwegen. Uiteindelijk kunnen die reacties aanleiding geven tot een anafylactische shock.

Lupinemeel wordt gebruikt als ingrediënt in brood en patisserie, vaak ook als vervanger van sojameel. Van de veertien allergenen die verplicht moeten worden vermeld op het etiket is lupine als laatste aan de lijst toegevoegd.

Voeding bij een voedselallergie

Dankzij nieuwe technologieën en meer kennis over allergenen zijn er voor mensen met een voedselallergie ontzettend veel smaakvolle alternatieven zonder het allergeen in kwestie. Ook is het altijd mogelijk een diëtist te raadplegen. Allergie-informatie is altijd beschikbaar voor elk voedingsmiddel. Op voorverpakte producten zijn deze gegevens te vinden op het etiket of op het winkelrek, of de winkelier kan meer informatie geven.