Definitie en oorzaken overgewicht
Er is sprake van overgewicht wanneer de verhouding tussen lengte en gewicht uit balans is. Dat wordt bepaald aan de hand van de Quetelet-index (QI) of Body Mass Index (BMI). Bij een gezond gewicht zit de QI tussen de 20-25. Boven de 25 is er sprake van overgewicht. Obesitas is ernstiger dan overgewicht, de QI is dan 30 of hoger.
- QI < 18,5: ondergewicht
- QI 18,5-25: gezond gewicht
- QI > 25: overgewicht
- QI 30-40: obesitas
- QI > 40: zeer ernstige obesitas
Overgewicht en obesitas zijn een groot maatschappelijk probleem. Nationale en internationale gezondheidsinstanties trokken de afgelopen jaren aan de alarmbel en wezen op de sterke toename van overgewicht en obesitas bij de algemene bevolking. Voorspellingsmodellen opgesteld door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) geven aan dat tegen het midden van de 21e eeuw meer dan de helft van de volwassen westerse bevolking obees zal zijn. De gevolgen van deze nieuwe epidemie voor de volksgezondheid en voor de uitgaven in de gezondheidszorg zijn niet te overschatten.
Volgens de Belgische gezondheidsonderzoeken is het aantal personen met overgewicht in België sinds 1997 toegenomen – zie figuur. In 1997 had 41,3% van de bevolking overgewicht, in 2013 was dat aantal gestegen tot 48%. In 2013 had meer dan de helft van de mannen (55%) en twee vijfde van de vrouwen (42%) overgewicht. Meer dan de helft van de volwassenen in de categorie '45-54 jaar' is te zwaar. In de categorie '55-74 jaar' is een op de vijf zwaarlijvig.
Bron: Belgian Health Interview Survey – Interactive Analysis (HISIA), 2011
Oorzaken overgewicht
De belangrijkste oorzaak van overgewicht is dat we te veel eten en te weinig bewegen. Idealiter is er een balans tussen de energie die we via ons eten en drinken binnenkrijgen en de energie die we door lichamelijke inspanning weer verbranden. Ook bij kinderen is overgewicht een groot probleem geworden. Kinderen die niet ontbijten, hebben een grotere kans in de loop van de ochtend hun honger met zoetigheid of calorierijke snacks te stillen. Als ze vervolgens vele uren achter het beeldscherm zitten, verbranden ze die extra calorieën niet meer. Op latere leeftijd kunnen te dikke kinderen grote gezondheidsschade oplopen. We zijn ons wel bewust van ons overgewicht en daarom wordt er massaal gelijnd. Of je nu een paar kilo wilt afvallen of juist flink wat kwijt wilt, het is soms moeilijk de juiste manier te vinden. Vaak zijn er speciale diëten, dieetgoeroes, drankjes, pillen en een hoop geld voor nodig om wat gewicht te verliezen. Maar simpelweg onze voedselbereiding aanpassen en daarbij voedingsmiddelen kiezen die gezond zijn, veel voedingsstoffen bevatten en relatief weinig calorieën, zou al enorm helpen. Brood is zo'n product met veel gezonde voedingsstoffen en relatief weinig calorieën. Bovendien bevat brood voedingsvezels waardoor het goed vult. Een verzadigd gevoel voorkomt dat je naar ongezond, calorierijk voedsel grijpt.